Astronomy Picture of the Day   [in Dutch]

Ontdek het heelal! (of: [in English])   Elke dag wordt een andere afbeelding of foto van ons fascinerende heelal onder de aandacht gebracht
met een bijbehorende korte uitleg geschreven door een sterrenkundige.

10 November 2023

Zie Uitleg. Door op de
   afbeelding te klikken laadt u de versie met de hoogst beschikbare
   resolutie.

UHZ1: Ultra-ver Melkwegstelsel en Zwart Gat

Credit: Röntgenstraling: NASA / CXC / SAO / Ákos Bogdán; Infrarood: NASA / ESA / CSA / STScI;
Beeldbewerking: NASA / CXC / SAO / L. Frattare & K. Arcand

Uitleg: De door donkere materie gedomineerde massieve cluster van melkwegstelsels Abell 2744 wordt ook wel Pandora's Cluster genoemd en is op zo'n 3,5 miljard lichtjaar afstand te vinden in de richting van het sterrenbeeld Sculptor. Door de enorme massa van de cluster van melkwegstelsels als zwaartekrachtslens te gebruiken om veel verderweg gelegen objecten erachter uit te vergroten en te versterken hebben sterrenkundigen een achtergrondstelsel ontdekt, UHZ1, op een opmerkelijke roodverschuiving van z = 10,1. Dat plaatst UHZ1 op een afstand van zo'n 13,2 miljard lichtjaar achter Abell 2744, waar we het stelsel zien zoals het was toen ons Heelal slechts 3% van zijn huidige leeftijd had. De inlassen in deze composietafbeelding tonen UHZ1 in röntgenstraling (weergegeven in paarse tinten) zoals waargenomen met het Chandra Röntgenobservatorium en in infrarood licht zoals gedetecteerd met de James Webb ruimtetelescoop. De röntgenemissie van UHZ1 verraadt de aanwezigheid van een groeiend supermassief zwart gat in de kern van dit ultra-verre melkwegstelsel. Dat maakt het zwarte gat in UHZ1 tevens het verste zwarte gat dat ooit werd gedetecteerd in röntgenstraling, een resultaat dat helpt de vraag te beantwoorden wanneer de eerste supermassieve zwarte gaten in het Heelal werden gevormd.